Lịch Sử Tarot

Hình thức chơi bài sớm nhất được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các ghi chép về chơi bài có từ thời nhà Đường, năm 618 sau Công nguyên đến năm 907 sau Công nguyên. Những phiên bản đầu tiên này rất phong phú với các tài liệu tham khảo về văn hóa và thần thoại liên quan đến thời gian và địa điểm của chúng, mặc dù chúng được dành cho trò chơi chứ không phải bói toán. Ngoài ra, những phiên bản đầu tiên từ Trung Quốc này giống với trò chơi domino hay mạt chược thời hiện đại hơn là chơi bài. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng đây là tiền thân của tarot. Truyền thuyết kể rằng các phi tần của hoàng đế tự giải trí bằng cách bói toán vận may thông qua những ván bài này.
Cũng vào khoảng thời gian đó trên bán đảo Triều Tiên, dưới thời vương quốc Silla, các pháp sư Triều Tiên bắn những mũi tên thần thánh làm bằng tre và lông gà. Những mũi tên này được cho là tiết lộ tương lai và những kiến thức ẩn khác mà các pháp sư có thể giải thích cho binh lính và lãnh chúa. Vào thế kỷ thứ sáu, những mũi tên thần học này đã được diễn giải lại thành những dải thẻ lụa có khắc phù hiệu. Các mảnh lụa được sắp xếp thành tám bộ: đàn ông, cá, quạ, gà lôi, linh dương, sao, thỏ và ngựa, và được đánh số từ một đến chín. Cho dù nguồn gốc chơi bài ban đầu là từ thời nhà Đường hay thời Silla, hầu hết các học giả thừa nhận rằng nó đến từ phương Đông.
Thương mại cuối cùng đã đưa các thẻ chơi đến các xã hội Hồi giáo. Nhiều nhà sử học tin rằng một bộ bài chơi được tạo ra ở Ai Cập trong thời đế chế Mamlûk và bao gồm bốn bộ — Polo Sticks, Cups, Swords và Coins, đại diện cho sở thích và thú tiêu khiển của tầng lớp quý tộc Mamlûk — được hình thành bởi Vương quốc Mamlûk. bây giờ là Cairo ngày nay.

1370 các thương nhân ở Trung Á đã mang những thẻ Mamlûk này đến châu Âu. Người châu Âu đã sửa đổi các tham chiếu văn hóa và thần thoại trên thẻ châu Á để phản ánh thời gian và địa điểm của họ. Vào thời điểm đó, tarot vẫn chưa được tạo ra, nhưng chơi bài với hình ảnh minh họa chi tiết là điều phổ biến. Các trò chơi bài chắc hẳn đã khá phổ biến ở Ý và Tây Ban Nha vào thời điểm đó, vì đã có rất nhiều luật được viết ra để cấm việc sử dụng chơi bài.


1392: Jacquemin Gringonneur được giao nhiệm vụ vẽ một bộ bài cho Charles VI của Pháp. Những lá bài này nay vẫn còn tồn tại dù chỉ giữ được 17 lá.

1420 – 1440: Tarot lần đầu tiên xuất hiện ở Bắc Ý. Những bộ bài ban đầu là những tác phẩm nghệ thuật giá trị, được vẽ màu thủ công và được trang trí với những lá vàng. Những bộ bài này chỉ được tầng lớp thượng lưu sử dụng (do những chi phí liên quan đến bộ bài) để chơi một trò chơi phức tạp tương tự trò bridge ngày nay . Bộ tarot này có cùng cấu trúc và số lượng lá bài như hầu hết những bộ bài tarot ngày nay, dù tên và số của những lá Trump khá đa dạng.

1422: Bộ bài sớm nhất vẫn còn được lưu lại đầy đủ do họa sĩ người Ý Bonifacio Bembo vẽ. Người ta biết đến nó với cái tên Visconti-Sforza Tarocchi Deck được đặt theo dòng họ của người đã ra lệnh tạo ra nó, Công tước xứ Milan. 22 quân bài phúng dụ ngụ ngôn, hoặc trionfi, đã được thêm vào 56 lá bài chơi thông thường (pips, là quân Át đến hàng chục và các mặt, quân bài hoàng gia) để tạo thành bài tarot, hay tarocchi, một trò chơi bài không khác với hiện đại.Phiên bản ban đầu đó chứa đựng chủ nghĩa tượng trưng và hình ảnh bị ảnh hưởng nặng nề bởi Cơ đốc giáo. Những lá bài Ý này mang một nét tương đồng nổi bật với những lá bài Mamlûk ban đầu ở phương Đông. 74 lá trong bộ bài này ngay nay vẫn còn được bảo tồn – 35 lá được trưng bày tại văn khố của Thư viện Pierpone – Morgan, 26 lá được trưng bày tại Accademia Carrara, và 13 lá còn lại tại Viện bảo tàng Casa Colleoni tại Ý.

Trước 1480: Trong khoảng thời gian nào đó trước năm 1480, người Pháp đã giới thiệu những lá bài với những suit mà ngày nay đã trở nên quen thuộc là heart (cơ), club (bích), spade (nhép) và diamond (rô). Dù bộ bài này dường như có cùng nguồn gốc với tarot..., nó không phải là một hậu duệ của dòng bài tarot.

1487: Việc sử dụng những lá bài dùng để giải trí này trong tiên tri lần đầu tiên được nhắc đến trong văn thơ, tuy vậy, không có bất kỳ sự nhấn mạnh nào về việc tarot được sử dụng vào mục đích này.


Chơi bài thường bị nhà thờ cấm vào thời điểm đó, mặc dù một ngoại lệ đã được xảy ra đối với tarot, do một phần không nhỏ là sự phổ biến của nó đối với những người giàu có. Trái ngược với những lá bài được sử dụng bởi tầng lớp thấp, tarot được đặc trưng như một cuộc theo đuổi đạo đức, tinh tế, quý tộc và trí tuệ.Trong khi quan niệm về tarot bắt đầu như một trò chơi, một số giả thuyết cho rằng những người gypsies ở Địa Trung Hải đã sử dụng những lá bài tương tự như tarot để xem bói trước thế kỷ XIV.
Vào thời điểm đó, việc bói toán bị cấm đoán và công chúng lên án nó. Tuy nhiên, thực tế vẫn là không có tài liệu nào được ghi lại.Đây chỉ là những lý thuyết đơn thuần.
Tuy nhiên, một truyền thuyết phổ biến khác cho rằng tarot, cụ thể là Major Arcana hay 22 lá bài đầu tiên của bộ bài, chứa đựng kiến thức thần thánh của Hiệp sĩ Templar ( hiệp sỹ dòng đền). Người ta nói rằng khi ở Jerusalem, Hiệp sĩ Templar đã phát hiện ra Chén Thánh, trong số các bí mật thần thánh khác, và mang kiến thức thần thánh của họ trở lại từ phương Đông. Khi các Hiệp sĩ bị bức hại vào những năm 1300, họ đã tưởng nhớ những bí mật đã học của mình trong hình ảnh của Major Arcana cho các thế hệ sau.Việc xác minh lịch sử về truyền thuyết hầu như không tồn tại, đặc biệt là vì sự tan rã của các Hiệp sĩ không trùng khớp theo trình tự thời gian với quan niệm về tarot.Các ghi chép có thể xác minh được về tarot và thuyết thần bí đã không xuất hiện cho đến những năm 1700, cho thấy các nhà huyền bí người Pháp và người Anh sử dụng tarot như một công cụ bói toán.

Những năm đầu thế kỷ XVI: Nhà in Gutenberg ra đời tạo điều kiện cho lần in ấn rộng rãi đầu tiên của bộ bài tarot. Không chỉ chuẩn mực hóa tên gọi và số lượng của các là Trump, giá của tarot cũng trở nên phải chăng đối với một lượng lớn hơn các tầng lớp xã hội. Lần xuất bản rộng rãi này cũng thúc đẩy làn sóng của tarot từ Bắc Ý tới những vùng còn lại của châu Âu. Vì sự tập trung trước đó của tarot nằm ở Ý, tất cả những tên gọi ban đầu của tarot đều bằng tiếng Ý.

Thập niên 30 của thế kỷ XVI: Từ “tarocchi” (dạng số ít của tarocco) bắt đầu được sử dụng để phân biệt chúng với một trò chơi mới của triumph hay trump mà sau đó được chơi với những lá bài thông thường. (Ban đầu những lá bài này được gọi là “carte da trionti”... cards of the triumphs). Dạng tiếng Đức của “tarocchi” là “tarock”, dạng tiếng Pháp là “tarot”.

1589: Theo ghi chép của một phiên tòa tại Venice, việc sử dụng bài tarot có thể có liên quan tới phép thuật của phù thủy (ít nhất theo suy nghĩ của những kẻ buộc tội là như vậy). Sau sự kiện này, không có bất kỳ thông tin nào kết nối tarot với ma thuật hay tiên tri mãi cho đến thế kỷ XVIII.

Từ thế kỷ XVI, một bộ bài mang tên the Marseilles Tarot được sử dụng rộng rãi.

Vào thế kỷ thứ mười tám, các Freemasons hồi sinh mối quan tâm đến tarot với việc sử dụng bộ bài cho các mục đích bói toán và huyền bí. Những người theo thuyết huyền bí thời đó, chẳng hạn như Antoine Court de Gébelin, một mục sư Tin lành người Pháp, đã phổ biến quan điểm cho rằng những lá bài tarot có nguồn gốc từ thần bí Ai Cập và những người gypsies đã mang tarot từ Ai Cập đến châu Âu vào thế kỷ 13 sau Công nguyên. Tuy nhiên, không. các hồ sơ có thể xác minh được đã biết hỗ trợ quan niệm của Gébelin.

1770: Jean-Baptiste Alliette, một nhà huyền bí học với bút danh Etteilla, đã xuất bản rộng rãi về phong thủy học, mô tả ý nghĩa của mỗi lá bài và chỉ ra cách đặt một bộ bài chơi rải rác để bói toán. Những phương pháp này về cơ bản đã được tích hợp vào thực hành Tarot bói toán sau này. Cuốn sách gốc của anh ấy là cartomancie, một cái tên do anh ấy tạo ra, sử dụng một bộ bài chơi rút gọn, gọi là piquet, chỉ chứa ba mươi hai quân bài. Để tăng số lượng chuyển nghĩa, ông đã thêm các nghĩa đảo ngược.! Cuốn sách này, Etteilla liệt kê nhiều phương pháp bói toán, bao gồm cái mà ông gọi là les Taraux, một thuật ngữ ban đầu của Pháp để chỉ Tarot. ' profegeur d'algèbre có lẽ có nghĩa là một nhà toán học. Tuy nhiên, sách của Etteilla sử dụng bộ bài chơi mà chúng ta quen thuộc ngày nay — với gậy, trái tim, bích và kim cương — chứ không phải tarot. Ông cũng là người đầu tiên đề cập tới nghĩa ngược của lá bài

Trước khi Etteilla qua đời vào năm 1791, ông đã viết về Cuốn sách Book ofThoth, phần lớn trong số đó sau đó được áp dụng cho các cách giải thích hiện đại về bộ bài Tarot’s Major và Minor Arcana. Cả Gébelin và Etteilla đều được cho là có liên kết với một hội kín, Order of Elect Cohens, một nhóm huyền bí tiền thân của Martinist Order sau này do Papus thành lập.

Năm 1781, Antoine Court de Gébelin công bố với thế giới trong tập thứ tám của tác phẩm bách khoa của ông, Le Monde Primitif, rằng bộ bài Tarot chứa đựng những dấu tích về những bí ẩn lớn của Ai Cập. Theo quan điểm của de Gébelin, tarot là một công cụ tinh vi được tạo ra bởi các nhà hiền triết Ai Cập cổ đại, các chuyên gia về ma thuật và những điều huyền bí. Để lưu giữ kiến thức bí mật của họ cho các thế hệ sau, họ đã chuyển hóa nó sang ngôn ngữ của các hình ảnh minh họa tượng trưng. Để che giấu kiến thức mạnh mẽ khỏi những con mắt không xứng đáng và không cần thiết một cách hiệu quả nhất, họ quyết định đưa vào bộ bài tarot một sứ mệnh tầm thường đơn giản dưới chiêu bài của một trò chơi may rủi tưởng chừng như vô thưởng vô phạt. Bằng cách này, mọi người sẽ truyền bá những bức tranh minh họa từ thế hệ này sang thế hệ khác mà không nhận thức được ý nghĩa sâu sắc của chúng.
Những suy đoán của De Gébelin về Ai Cập cổ đại ngày nay không được coi trọng, nhưng vào thời điểm đó, những ý tưởng của ông có ảnh hưởng rất lớn. Việc xem bói bằng bài đã trở thành trend trong các cửa tiệm ở Paris và thậm chí còn đến được cả triều đình của Napoléon. Có rất nhiều thầy bói sử dụng những bộ bài bình thường, nhưng một số người tinh ý hơn trong số họ đã áp dụng tarot, lấy cảm hứng từ mối liên hệ được cho là với những bí ẩn cao siêu của Ai Cập.

Năm 1781 không chỉ chứng kiến sự ra đời của Bói bài huyền bí và bói toán, mà còn là một năm quan trọng vì một số lý do khác. Cách mạng Hoa Kỳ kết thúc. Sao Thiên Vương, hành tinh đầu tiên được phát hiện kể từ thời tiền sử ở Babylon, được xác định vào ngày 31 tháng 3 bởi William Herschel. Catherine Đại đế của Nga và Hoàng đế La Mã Thần thánh Joseph II đã chia cắt vùng Balkan (nơi trở thành động lực và là cái nôi của hai cuộc chiến tranh thế giới). Kant đã xuất bản cuốn Phê bình lý trí thuần túy và sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã của Gibbon. Mozart đã sáng tác những tác phẩm tuyệt vời của mình. Đó là một cuộc cách mạng kết thúc một kỷ nguyên, và bắt đầu một kỷ nguyên mới.
1788: Bộ Ettellia Tarot trở thành bộ bài đầu tiên được xuất bản đặc biệt cho mục đích tiên tri. Rất nhiều thiết kế hoàn toàn khác biệt với bộ bài nguyên bản và đặc biệt nhấn mạnh hơn nữa ý tưởng về xuất xứ Ai Cập. Ý nghĩa của từng lá bài được in trên chính những lá bài đó.

Vào những năm 1850, Alphonse Louis Constant, còn được biết đến với bút danh Eliphas Levi, 24 tuổi đã giải thích bài tarot Marseille thông qua khung Hermetic Qabalah (được phân biệt với Kabbalah của người Do Thái). quan tâm đến tarot và phổ biến nó. Cũng trong thời gian này, Paul Christian lần đầu tiên đặt ra thuật ngữ “Major Arcana” và “Minor Arcana”

Các trường phái tư tưởng khác cũng áp dụng tarot, chẳng hạn như thuyết Martinism, một nhánh của Kitô giáo bí truyền được thành lập bởi một nhà huyền bí người Pháp gốc Tây Ban Nha tên là Gerard Encausse. Encausse được biết đến là một trong những người tìm hiểu tarot vĩ đại nhất trong lịch sử, và vào những năm 1890, ông đã xuất bản tác phẩm nổi tiếng The Tarot of the Bohemians dưới bút danh Papus. Sự quan tâm trở lại đối với tarot như một nghiên cứu huyền bí trùng hợp với việc thành lập Hiệp hội Thần học bởi Bà H. P. Blavatsky. Tổ chức của Blavatksy và việc khám phá học thuyết bí truyền đã ảnh hưởng đến nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cùng thời với bà, từ các nhà văn Franz Kafka, TS Eliot và WB Yeats đến nhà soạn nhạc Jean Sibelius và họa sĩ Wassily Kandinsky. Các tác phẩm của Kafka, Eliot và Yeats, Đặc biệt, người ta tin rằng bị ảnh hưởng bởi ký hiệu học tarot. Tarot như một cuốn sách về kiến thức thần thánh đã trở thành tiền đề phổ biến trong thời gian đó.

Năm 1887, ba nhà huyền học nổi bật thời bấy giờ là William Robert Woodman (1828–1891), William Wynn Westcott (1848-1925) (tác giả của quyển Numbers' Occult Power & Mystic Virtues trứ danh), và Samuel Liddell MacGregor Mathers (1854-1918) (nổi tiếng với những tác phẩm chuyển ngữ từ tiếng Hebrew như Kabbalah Denudata và The Lessor Key of Solomon) đã tập hợp lại và thành lập đền thờ đầu tiên của hội. Một năm sau, đền thời thứ hai được thành lập, đánh dấu sự ra đời chính thức của hội kín Hermetic Order of the Golden Dawn. Trong vòng một thời gian ngắn ngủi, danh tiếng của hội Bình Minh Ánh Kim Vàng ngày một lẫy lừng do phương châm "Nam Nữ Bình Quyền" và đã quy tụ được rất nhiều nhân tài huyền học thời bấy giờ. Cùng năm đó, Mathers đã phát hành quyển sách đầu tiên giới thiệu về hệ thống Tarot của hội với tên "The Tarot". Ba năm sau, Arthur Edward Waite (1857-1942), bút danh khác là Grand Orient, dưới sự giới thiệu của Edmund William Berridge (1843 – 1923) đã chính thức trở thành thành viên của Hermetic Order of The Golden Dawn.

Những năm 1900 đã mang lại một số đóng góp quan trọng cho nghiên cứu tarot. Phần lớn sự hiểu biết của ngày nay về tarot dựa trên di sản hiện đại này. Vào năm 1909, nhà huyền bí học AE Waite đã công bố cách giải thích của mình về tarot, một bộ bài ngày nay được gọi là bộ bài Rider-Waite-Smith. Qabalah và Kabbalah của người Do Thái, đã ăn sâu vào tarot. Bộ Waite – Smith Tarot (còn được gọi là bộ Rider – Waite) do Arthur E. Waite thiết kế và minh họa bởi Pamela Coleman Smith lần đầu tiên được xuất bản. Phần lớn hình ảnh và biểu tượng của bộ bài có nguồn gốc từ chủ nghĩa Tân Plato, một mô hình triết học từ thời thế kỷ thứ ba ở Alexandria. .Ngoài ra, chủ nghĩa thần bí, chiêm tinh học phương Tây, thần thoại Hy Lạp, La Mã và Ai Cập, và cả Hermetic. Cả Waite và Smith đều là thành viên của một hội Rosicurcian (một thành viên của hội kín vào thế kỷ XVII gồm các triết gia va học giả thông thạo tri thức về những điều bí ẩn, siêu thực và giả kim) của Anh được thành lập năm 1888 với tên gọi Hermetic Order of the Golden Dawn (có thể hiểu là Luật lệ Giả kim của Bình minh Thịnh vượng), hội này đi theo hệ thống biểu tượng của Luật lệ Giả kim thay vì truyền thống huyền học của Pháp ở thời kỳ trước đó. Điều này khiến bộ bài đầu tiên có đầy đủ minh họa cho tất cả các lá suit và từ đó trở thành nền tảng cho một lượng lớn những bộ bài dựa trên việc tiên tri, tất cả đều sử dụng những biểu tượng tương tự. Waite cũng là người phổ biến, dù không phải là người sáng tạo, của trải bài Celtic Cross.

Vào những năm 1940, Aleister Crowley đã tạo ra một bộ bài được gọi là Thoth tarot, được vẽ bởi Lady Frieda Harris. Dù Croley đã xuất bản công trình của mình về Tarot, The Book of Thoth, vào năm 1944, bản thân bộ bài này vẫn không được xuất bản mãi đến năm 1969, thời điểm mà cả người thiết kế và họa sĩ đều đã qua đời. Thoth là vị thần Ai Cập được cho là thủy tổ của chữ tượng hình. Giống như bộ Waite – Smith, bộ Thoth tràn ngập chủ nghĩa tượng hình thâm thúy, kết hợp những yếu tố biểu tượng học quan trọng của những bộ trước đó với việc tham khảo các yếu tố Kabbalah, chiêm tinh và giả kim.

1971 Bộ bài Rider Waite Smith được xuất bản bởi U.S. Games systems, tại Stanford, Hoa Kỳ.
1987 Pietro Alligo thành lập Lo Scarabeo, một nhà xuất bản ở Turin (Ý), nơi sẽ tạo ra nhiều bộ bài Tarot quan trọng và sáng tạo nhất trong vòng hai mươi năm tới.
1991 Llewellyn Worldwide (Mỹ) xuất bản Robin Wood Tarot, một bộ bài then chốt, thay thế phần lớn chủ nghĩa tượng trưng của Tarot Thiên chúa giáo bằng biểu tượng Pagan và Wiccan.
1995 Nhà triết học Ấn Độ Osho (Bhagwan Shree Rajneesh) kết hợp Thiền và huyền học Phật giáo với Tarot trong Osho Zen Tarot.
1970 - ngày nay ở Hoa Kỳ, ở Anh, Ý và nhiều nước khác, các học giả và chuyên gia Tarot mới đóng góp vào sự phát triển và hiểu biết của Tarot. Trong số những cái tên có ảnh hưởng nhất mà chúng ta có thể tìm thấy Mary K. Greer, Rachel Pollack, Barbara Moore, Mark Mc Elroy, Marcus Katz và Tali Goodwin. Mỗi người trong số họ và nhiều người khác đều đóng góp vào sự phát triển của Tarot.

Vô số học viên tarot và các nhà huyền bí học đã đóng góp những kiến giải của họ về tarot bằng những bộ bài mới. Tất cả các phiên bản bộ bài tarot này đều có điểm chung là sự phong phú trong các tài liệu tham khảo về văn hóa và thần thoại liên quan đến thời gian và địa điểm quan niệm của họ, giống như tiền nhân của bộ bài từ châu Á.Ngày nay, tarot được kết hợp phổ biến với những người ngoại giáo, Wiccan, tân ngoại giáo và các thực hành đức tin thay thế đương đại khác. Đó có thể là lý do tại sao có những mối liên hệ chung giữa các tôn giáo thay thế, ma thuật hoặc ma thuật, và tarot. Nhưng tarot không dành riêng cho những tín ngưỡng này. Nó được sử dụng bên ngoài đức tin trong nhiều tầng lớp xã hội và bởi những người thuộc tất cả các tôn giáo.Tarot đã phát triển qua nhiều thế kỷ từ một trò chơi bài trở thành một công cụ bói toán và hiện đang được công nhận về giá trị của nó trong khoa học tâm lý. Tôi ví tarot với yoga: Đây là một phương pháp thực hành không theo quốc gia có thể đồng hành với các truyền thống được tìm thấy trong một số tín ngưỡng nhất định, nhưng trong các ứng dụng hiện đại có thể được sử dụng độc lập. Yoga giúp rèn luyện sức khỏe cá nhân, không phân biệt đức tin của một người, và tarot giúp đưa ra quyết định, không phân biệt đức tin của một người.

Vào cuối thế kỷ 20, các nhà tâm lý học và học thuật bắt đầu quan tâm sâu sắc hơn đến tarot như một nghiên cứu. Robert Wang, một trong những học giả tarot ưu việt nhất ở thời điểm hiện tại, 33 tuổi và Tiến sĩ Arthur Rosengarten, một nhà tâm lý học được cấp phép ở Jungian, đã đi tiên phong trong việc sử dụng tarot tâm lý, 34 tuổi và dẫn đầu một phong trào mới nhằm hợp pháp hóa việc thực hành tarot như một môn khoa học tâm lý.Tarot hiện nay được nhiều bác sĩ chăm sóc sức khỏe toàn diện sử dụng để chữa bệnh về tinh thần. Các nhà tư vấn, nhà trị liệu và huấn luyện viên cuộc sống đã áp dụng tarot vào liệu pháp tâm lý.

Ngày nay, tarot cũng được chấp nhận như một phương pháp thực hành tâm linh thế tục. Mặc dù đa số vẫn có thể coi tarot là một hình thức bói toán nhưng một cộng đồng ngày càng tăng những người thực hành đã và đang sử dụng những lá bài này cho các ứng dụng dựa trên lý trí hơn. Tarot không còn được xem như một mục tiêu theo đuổi của những người gypsies và những người theo thuyết huyền bí nữa. Đây là một nghiên cứu học thuật nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc sử dụng tarot để trao quyền cho cá nhân.

Nguồn tổng hợp:
Một bài viết tổng hợp của chị shan nguyễn, xin gửi một lời cảm ơn tới chị vì đã viết một bài viết hay ạ.
Crowley, Aleister. The Book of Thoth.
Olsen, Christina. The Art of the Tarot.
Pollack, Rachel. The Complete Illustrated Gui de to the Tarot
Waite, A. E. Understanding the Tarot Deck.
The Everything Tarot Book, by M. J. Abadie
Holistic Tarot Benebell Wen.
Tarot Reversals Mary K.Geer.
The Marseille Tarot Revealed.

Nguồn ảnh: internet

Cre: Riin
#Tarot #Kienthuc #History #Lichsutarot #Riderwaite #Chiase